Technologie verandert niet alleen ons dagelijkse leven en het bedrijfsleven, ook de traditionele sportwereld beweegt mee. ‘Technologie inzetten om de kwaliteit van de sport te verbeteren’, een prachtige reis waarin Nederlands’ meest besproken scheidsrechter Bas Nijhuis ons meenam op het inspiratie-event ‘Digitalisering en de impact op leiderschap’. Na afloop stelden we hem nog wat vragen.

In het voetbal moet de scheidsrechter het vaak ontgelden. Ben je je door de jaren heen beter gaan bewapenen tegen het constante verbale geweld op het veld of heb je daar nooit moeite mee gehad?

Ik was vroeger een introverte jongen, door het werk als scheidsrechter ben ik extraverter geworden. Toen ik begon te werken in het betaalde voetbal wilde ik het liefst niets negatiefs horen of zien, maar nu lees ik alles. En als een vak supporters tegen mij tekeer gaat, reageer ik daarop door een duimpje op te steken. Zo ver ben ik nu, het doet mij niets meer.

Je voelt je nooit persoonlijk bedreigd of geïntimideerd?

Nee, maar ik ben wel blij dat er afstand is tussen mij en woedende supporters.

Vindt het verbale geweld alleen tijdens de wedstrijd plaats of merk je op andere momenten ook iets van?

Ik ken een verhaal van een scheidsrechter waarvan zijn dochter met een dreigbrief in haar broodtrommel van school thuiskwam, dus helaas blijft de emotie niet altijd achter op het veld. En het wordt ook steeds erger. Vroeger hingen er twee camera’s en nu twintig, dus de kans dat ik iets over het hoofd zie wat het publiek wél ziet is steeds groter.

In je presentatie heb je laten zien dat de technologie op het voetbalveld steeds geavanceerder wordt. Heb je het gevoel dat dit altijd versterkend werkt of zit het jouw inschattingsvermogen ook weleens in de weg?

Soms wel. We werken nu bijvoorbeeld met piepvlaggen. Voorheen vlagde de grensrechter voor buitenspel, dus bij elke aanval die naar linksbuiten ging keek ik automatisch naar de grensrechter rechts. Nu kijk ik niet meer en vertrouw ik erop dat er wordt gepiept als er sprake is van buitenspel. Het is weleens voorgekomen dat de apparatuur het liet afweten. Als de grensrechter dan vlagt, zie ik dat dus niet. De basiselementen van het vak laat ik dus steeds meer los. Mijn generatiegenoten en ik hebben nog meegemaakt om zonder headsets en andere technologie te werken, maar de nieuwe generatie is niet anders gewend en kan dus ook niet zonder.

Vergelijkbaar met rijden zonder navigatie?

Inderdaad. In het begin heb ik mij ook wel verzet tegen de ontwikkelingen. Maar het gaat tegenwoordig om zulke hoge bedragen dat het niet meer zonder kan.

Geloof je dat je ooit volledig overbodig zult worden?

Sommigen geloven dat de videoscheidsrechter alles zal gaan beslissen, maar ik niet. Je moet fysiek op het veld staan en kunnen voelen wat er gebeurt. Ik grap weleens tegen de grensrechters dat zij net zoals in het schaatsen vervangen kunnen worden door videotechniek, zodat er meer salaris voor mij vrijkomt. Dat vinden ze niet zo leuk. Het gaat natuurlijk ook steeds verder met de ontwikkelingen, maar ik ben ervan overtuigd dat een scheidsrechter op het veld altijd nodig zal zijn.

Je sprak over hoe lastig het is als scheidsrechter om onbevooroordeeld te zijn. Spelers hebben nu eenmaal een bepaald imago en daar worden beslissingen in bepaalde mate door beïnvloed. Welke kansen biedt technologie om deze bias te bestrijden?

Doordat wij nu aan de hand van videobeelden alle wedstrijden nauwkeurig bestuderen kunnen we iemand veel zuiverder beoordelen. Ik werk eigenlijk steeds meer als manager. Iedere week manage ik een nieuwe groep spelers waarvan ik het gedrag van tevoren heb bestudeerd. Zo weet ik precies hoe ik iedere speler moet benaderen en kan ik escalatie zoveel mogelijk voorkomen. Ik weet bijvoorbeeld van een bepaalde speler dat hij geëmotioneerd kan reageren en dat hij ijdel is. Als hij dan kwaad op mij af komt lopen, kan ik hem uit die emotie halen door hem te complimenteren met een nieuwe tatoeage. Dat zijn trucjes die de kwaliteit van het spel verbeteren en waarvoor je spelers goed moet kennen. En natuurlijk ben je dan ook bevooroordeeld, maar wel op basis van data en niet door beeldvorming in de media of persoonlijke voorkeur.

Nieuwe technologie verbetert de kwaliteit van de wedstrijd dus aanzienlijk?

Zeker. Er is in Nederland zelfs een kampioenschap door bepaald. Het heeft ook valkuilen, zo kan je scherpte afnemen omdat je ervan uitgaat dat een ander iets wel zal waarnemen. Communicatie wordt steeds belangrijker. Waar je eerst vooral op jezelf moest kunnen rekenen, moet je nu op je team kunnen vertrouwen.

Volg de nieuwe ontwikkelingen zelf nauwkeurig?

Ja. Er wordt ons gevraagd waar behoefte aan is en we proberen nieuwe dingen uit. Zo hebben we met 3D-camera’s op ons hoofd rondgelopen. Een aparte ervaring kan ik je vertellen, maar het stelt je in staat dingen op een andere manier te waarnemen.

Er gebeurt dus heel veel in het voetbal op het gebied van technologische verbetering?

Klopt. Het voetbal was altijd enorm conservatief en wilde niet mee in verandering. Maar nu is het besef er dat het wel moet. Nederland is overigens echt voorloper op dit gebied. Het concept van videoscheidsrechter is hier ontwikkeld en wordt in andere landen overgenomen.

Denk je dat speler inmiddels minder overtredingen maken omdat ze weten dat er beter wordt meegekeken? Dat er anders wordt gespeeld?

In Nederland is dit het eerste seizoen waarin we met videoscheidsrechters werken. Er wordt door spelers echt ingezien dat het anders moet. We hebben nog nooit zoveel penalty’s gehad als dit seizoen omdat de videoscheidsrechter alles opmerkt. Spelers gaan daar zeker anders door spelen, het wordt een ander soort voetbal.

Dat is de bedoeling toch, dat de kwaliteit van de sport verbetert doordat er zuiverder kan worden gefloten?

Ja, dat denk ik wel.

We vroegen Bas Nijhuis te voorspellen wat in 2030 belangrijk is in zijn vak.

UPDATE: De KNVB start in het seizoen 2019-2020 met VAR-uitleg vanuit het stadion. Dit was een wens van verschillende scheidsrechters, waaronder Bas Nijhuis.