Zodra grote veranderingen ter sprake komen, haalt Sabine Koken van biotechnologiebedrijf Galapagos meteen de actualiteit aan. “Het meest disruptieve van het afgelopen jaar was natuurlijk corona. Dat heeft duidelijk gemaakt dat de gezondheidszorg moet veranderen. We zien nu een versnelling in het invoeren van technologische oplossingen. E-health blijkt bijvoorbeeld heel effectief. Zowel vanuit het perspectief van de arts als van de patiënt is dat een flinke vooruitgang.” 

De patiënt centraal

Wat is dan de zwakte van de gezondheidszorg? Sabine licht toe: “De gezondheidszorg is niet ingericht rondom de patiënt, maar rondom ziekenhuizen en kosten. De kwaliteit van zorg voor de patiënt staat niet op één. We hebben ziekenhuizen en ziekenhuizen hebben een budget. Het is maar de vraag of dat voor de patiënt het meest waardevol is.”  

Sabine haalt een chronisch zieke patiënt aan als voorbeeld. “Voor een patiënt met diabetes type 1 ligt nu een standaard behandelplan klaar met bijvoorbeeld vier keer per jaar een bezoek aan het ziekenhuis. Voor sommige patiënten is dat het beste, maar niet voor allemaal. Waarom kan ik als patiënt niet online contact hebben en maar één keer per jaar naar het ziekenhuis gaan? Gepersonaliseerde zorg leidt tot meer efficiëntie. Zo creëer je ruimte voor de grotere toestroom van patiënten.”   

Kijken naar het resultaat

De financiële inrichting van de gezondheidszorg is een belangrijk obstakel. Sabine over de rol van geld in het systeem: “Ook in de zorg draait het vaak om geld. Het zou niet om financiën moeten gaan, maar om uitkomsten. Het systeem zou meer outcome based moeten zijn. Betaald worden op basis van wat van waarde is voor de patiënt. Als je de financiële verrekening wilt veranderen, dan moet het hele systeem op de schop. Dat is een complexe verandering die geleidelijk plaats zal vinden.” 

“Het moet niet om de kosten gaan, maar om waarde voor de patiënt.” – Sabine Koken, Country Head Benelux bij Galapagos

Verantwoordelijke voor verandering

Wie gaat deze systemische verandering in gang zetten? Sabine legt met grote betrokkenheid uit welke partijen verantwoordelijkheid dragen. “Ik denk dat je als farmaceutisch bedrijf een rol hebt. Absoluut. Onder de voorwaarde dat voor een goede uitkomst ook een goede prijs wordt betaald, en we daar vooraf afspraken over maken. Pas dan kunnen farma en biotech een stap zetten.”  

“Verder kom je natuurlijk ook snel bij de betalers terecht. Dat zijn in Nederland de zorgverzekeraars en zij zijn een bepalende factor. Als zij meedenken over verandering, dan kun je een vliegwiel starten. Maar geneesmiddelen zijn maar één stukje van de puzzel. Het moet over het hele traject gaan. Als patiënten bijvoorbeeld minder in ziekenhuizen zijn, moet de zorgverzekeraar niet zeggen: oh, er is dus minder budget nodig.” 

Samenwerking is de sleutel

Verandering van het onderliggende financiële systeem vraagt dus aanpassingen op macroniveau. “Als je innoveert en je wordt ‘beloond’ met een reductie van je budget, dan werkt het niet. Dat hoor ik vaak van ziekenhuizen terug. Zo haal je de innovatie uit het systeem.” 

“Outcome based gaat alleen werken als we het systeem veranderen en innovatie niet enkel een bezuiniging is. Want dan verdampt het geld dat vrijkomt. Dat is al een paar keer gebeurd in Nederland. Dan levert een innovatie miljoenen op, maar gebruiken we dat geld niet om verandering in te zetten.”  

Rest de vraag wie uiteindelijk de sleutel heeft. Daarin is Sabine stellig: “Je moet gaan samenwerken. Er zijn te veel silo’s. We moeten gezamenlijk veranderen.” 

Filmtip:  2DOC Back to Utopia