Been Management Consulting’s Daniel Brouwer interviewt leiders van zorginstellingen, farmaceutische bedrijven en anders spelers in de zorgketen over de toekomst van ons zorgsysteem. In deze Health Talks aflevering spreekt hij met Ida Haisma, directeur van het toonaangevende Leiden Bio Science Park, een innovatie-hub met 215 organisaties. Daniel en Ida spreken over een brede blik op ons zorgsysteem. Waarom spreken we over gezondheidszorg en waarom beginnen we niet bij gezondheid? Wat kunnen we doen op het vlak van preventie? Welke innovaties zijn er op het vlak van levensstijl? En wat is de rol van het Leiden Bio Science Park daarin?

 

Daniel Brouwer (00 : 17)

Welkom bij Health Talks, de podcast waarin we met prominente personen uit de zorgsector praten over uitdagingen in de zorg, op zoek naar inzichten in en oplossingen voor de zorgtransitie. Ik ben Daniel Brouwer van de Management Consulting en deze week ben ik te gast bij Ida Haisma. Ida is directeur van Leiden Bio Science Park en geeft leiding aan de transitie van het park van Science Park naar Innovatie District. Ida, welkom.

Ida Haisma (00 : 44)

Dank je wel. Directeur van de stichting Leiden Bio Science Park.

Daniel Brouwer (00 : 49)

Dank voor de correctie. Zoals gezegd, staan we in Health Talks  stil bij de uitdagingen in de zorgtransitie. En hebben we, voordat we gingen opnemen, al eventjes gesproken met elkaar. En misschien een leuk om dat even te benoemen. Want jij kijkt er iets anders naar. Jij vindt de zorgtransitie niet helemaal de lading dekken. Wil je dat eens uitleggen?

Ida Haisma (01 : 10)

Ik begrijp wel wat men bedoelt met een zorgtransitie. Dat is eigenlijk de transitie in de gezondheidszorg als thema. Maar ik vind de zorg veel te beperkt. Je zou eigenlijk moeten kijken naar het hele spectrum van gezondheid. Dus ik zou liever spreken van een gezondheidstransitie of gezondheidsdenken of gezond zijn dan een zorgtransitie.

Daniel Brouwer (01 : 50)

Wat merk jij van de grenzen van ons huidige zorgsysteem?

Ida Haisma (01 : 54)

Nou ja, waar we veel over lezen, zijn natuurlijk de wachtlijsten en het gebrek aan personeel en dat soort dingen. Maar waar ik veel meer naar kijk, ook hier vanuit mijn functie, is dat er een enorme behoefte is aan innovatie. Er is momentum voor innovatie om te  kijken: hoe kunnen we nou die gezondheidsjaren, zoals Minister Kuipers dat altijd benoemt, echt winnen? Dus vijf jaar, dat is de doelstelling, een paar maanden per jaar, die wij moeten goedmaken in gezondheidswinst. Dat betekent dus dat we anders moeten kijken naar zorg en zorgverlening. Dat betekent dus hier, bijvoorbeeld bij het LUMC, veel meer kijken naar hoe de patient zelf dingen kan doen. Dan wel via digitale middelen. Dan wel via allerlei interventies van artsen die op afstand kunnen werken. En het betekent ook dat we kunnen kijken naar preventie. Bij ons is preventie een groeiend thema.

Je zou kunnen zeggen: het Leiden Bio Science Park is vooral dominant op de ‘rode’ bio science, dan denk je aan medicijnontwikkeling. Maar er is ook een enorme innovatie gaande als het gaat om bijvoorbeeld medische voedingssupplementen. En dat is een heel mooi voorbeeld van hoe care & preventie en cure & preventie hand-in-hand kunnen gaan. Dus als wij bijvoorbeeld heel veel kunnen doen in het voorkomen van obesitas, dan kunnen we ook zorgen dat die zorg niet zo overbelast wordt. Dus ik denk dat het heel belangrijk is om steeds meer vooraan te gaan zitten en te kijken: wat kunnen wij om  potentiële patienten te voorkomen? We hebben hier ook een hele grote groep die zich bezighoudt met stamcellen, gentherapie. Zodat je de zieke cellen eigenlijk eruit haalt en gezonde cellen daarvoor in de plaats stelt. Dat betekent dat je iemand echt helemaal beter maakt en niet alleen aan symptoombestrijding doen. Dat zijn twee voorbeelden van die hier heel hot zijn.

Daniel Brouwer (04 : 15)

Dat is herkenbaar, want zorg wordt vaak verleend als de patient al iets heeft eens onder de leden. Hij is ziek of hij heeft ergens last van en komt bij de arts van het ziekenhuis, maar zorg neemt een patient, eigenlijk een consument, ook in een thuissituatie af, voordat ze ziek worden. Wat staat er in de weg om meer naar preventie toe te gaan?

Ida Haisma (04 : 37)

Nou, ik denk dat er op zich niks in de weg staat, behalve dan enorm veel meer communiceren met en informeren van de potentiële patient. Die moet inzien wat die kan doen om niet ziek te worden. Dat is denk ik het allerbelangrijkste. En dan ben ik heel blij dat er op dit Science park allerlei disciplines aanwezig zijn die daar een rol bij kunnen spelen. Dus wij hebben hier op anderhalve vierkante kilometer 370 organisaties die werken in de bio science en die werken aan gezondheid. Heel belangrijk zijn daarbij de geesteswetenschappen. Dus psychologie, sociologie, communicatie. Want dat hebben we echt nodig om die potentiële patienten, of de consument, te benaderen. Om die te informeren en te leren hoe die niet ziek wordt.

Daniel Brouwer (05 : 30)

Je zegt hier moet gewoon meer  over gecommuniceerd worden. Maar in mijn optiek gebeurt dat toch nog te weinig. Waar ligt dat aan?

Ida Haisma (05 : 41)

Ja, ik denk dat het veel te weinig gebeurt. Ik denk dat je echt veel meer, zoals in het verleden, Postbus51 campagnes moet hebben om mensen echt te bereiken. En natuurlijk spelen ook huisartsen en de hele gezondheidszorg daar een belangrijke rol in, maar dan is het meestal al te laat. Dus mensen moeten eigenlijk op de basisschool, of misschien al op het kinderdagverblijf, leren wat ze moeten doen op gezond te zijn. Wat gewoon veel meer in het leven een onderdeel moet zijn en niet iets van: je wordt ziek en dan komt de genezing. Je moet leren om een gezond mens te zijn. Om een gezonde consument te zijn. En dat heeft natuurlijk met allerlei gebieden te maken. Heeft met voeding te maken, met bewegen te maken. Maar ja, ik denk dat het heel belangrijk is dat ook ouders goed voorbeeld geven aan hun kinderen. Dus ik denk de school of een kinderdagverblijf een heel belangrijke rol kan spelen. Om op in zo vroeg mogelijk stadium mensen heel bewust te maken van hun eigen verantwoordelijkheid voor hun gezondheid.

Daniel Brouwer (06 : 50)

Ja, het is echt een maatschappelijke uitdaging die we hebben. En het heeft met educatie te maken en voorlichting hoor ik je zeggen. En ook dat voorbeeld van het school vind ik erg mooi. Als ik even kijk naar mijn eigen kleine, die gaat naar school toe, en dan krijgt ze echt les over waarom groente en fruit belangrijk zijn. Ze mogen geen snoepjes, geen koekjes mee. Er mag geen zoet beleg op het brood.

Ida Haisma (07 : 12)

En je moet ook uitleggen waarom het is dat zo  is. Dat je dan sterker bent. En je kan harder lopen, je kan beter sporten en je voelt je fitter. Dus het is allemaal de positieve dingen benaderen. Dat is denk ik erg belangrijk voor de toekomst. Om er op z’n vroegst mogelijke leeftijd bewustwording te creëren. Maar ook dat het een onderdeel wordt van hun dagelijks leven. Wat leuk is en wat goed is en waar je waar je je prettig bij voelt.

Daniel Brouwer (07 : 46)

Ja, erg belangrijk om op jonge leeftijd al te beginnen.

Ida Haisma (07 : 49)

Zo jong mogelijk. Ook met mijn eigen kleinkinderen. Die geef ik ook geen suiker. En als ze een ijsje willen, dan een verantwoord ijsje, he? Ja, dat zijn allemaal dingen waar je kinderen gewoon kunt leren. Dat het lekker is en leuk.

Daniel Brouwer (08 : 03)

Ja, zeker. En we krijgen de gezondheidstransitie, zoals jij hem noemt, die krijgen we niet alleen voor elkaar. Daar is de uitdaging gewoon te groot voor. Het vraagt om samenwerken. Nou, vraag ik het aan jou hier in het Leiden Bio Science Park, als je kijkt naar de zorgsector, en in zijn geheel gezondheidszorgsector. Is daar voldoende samenwerking?

Ida Haisma (08 : 29)

Ja, ik vind het lastig om vanuit mijn positie te beantwoorden. Dat kan ik niet zo goed overzien. Als ik hier kijk naar hoe de samenwerking is bij ons hier op het Leiden Bio Science Park, dan is er in toenemende mate samenwerking rond het creëren van de innovaties. Wat onze taak is vanuit de stichting, waar ik zelf dan voor verantwoordelijk ben, is om te zorgen dat zoveel mogelijk relevante partijen met elkaar samenwerken. Om die innovaties van de grond te krijgen, en ook versneld van de grond te krijgen. Dus wij hebben hier publieke-private en kennis- en onderzoeksinstellingen, dat heet dan de Triple Helix.

De  voorwaarde voor innovatie is om die verschillende groepen in allerlei projecten of in bijeenkomsten bij elkaar te brengen en te kijken: wie kan er vanuit welke expertise wat toevoegen om een stapje verder te komen? En die samenwerking, dat gaat eigenlijk steeds beter. Dat is iets wat wij ook heel bewust programmeren. Dus wij zorgen dat die mensen bij elkaar komen die elkaar anders niet vinden. Dat kan in informele setting zijn, zoals een life sciences cafe wat we iedere maand organiseren. Dat kan in sportwedstrijden zijn, heel populair bij alle mensen die hier werken en studeren, daar komen ook weer allerlei bloedgroepen bij elkaar. En dat kan ook zijn bij onderwerpen die interessant zijn voor een kleinere groep organiseren. Wij organiseren dan TechTalks, het gaat dan over een bepaalde technologie, of over dierproefvrij onderzoek en productie. Dus het gaat eigen over verschillende dingen waar mensen hier in geïnteresseerd zijn, om die bij elkaar te brengen en daar dan te kijken: zijn er interessante ideeën die we kunnen neerleggen in de vorm van een project? Kunnen we daar dan financiering bij vinden om dat verder te laten ontwikkelen? En kunnen we het uiteindelijk ook maken tot een medicijn of toepassen voor een medische technologie waar de patient bij gebaat is? Dus dat is wat we hier nou ja, misschien in ’t klein doen, maar waarbij de samenwerking dan wel heel erg goed is.

Gemiddeld werkte een organisatie hier op het Leiden Bio Science Park samen met tien tot vijftien andere partners hier op het park. Dus ik zeg wel vaak: je hoeft hier het park af om te komen van molecuul tot patient. Alles is hier, de hele keten van medicijnontwikkeling is hier: van R&D tot aan marketing en sales. En dat is uniek. En dat maakt dus dat in het klein die samenwerking eigenlijk wel heel goed georganiseerd kan worden. Hoe kun je dit uit vergroten naar Nederland, of misschien wel Europa, zelfs de wereld? Dan moet je vooral kijken naar best practices. Hoe kun je dit, wat hier nou goed gaat, hoe kun je dat nou opschalen? En dat is denk ik erg nodig.

Daniel Brouwer (11 : 42)

Mooi voorbeeld van hoe samenwerking eigenlijk ontstaat. Als je maar dus de randvoorwaarden op een juiste manier creëert. En wordt er gekeken naar hoe je die best practices van hier kunnen delen? Met een breder maatschappelijke belang?

Ida Haisma (11 : 59)

Ja, het is vooral ook een taak die ik zelf heel serieus neem, dus ik probeer op allerlei niveaus dat naar voren te brengen. Zo doe ik dat dan op regionaal niveau, als het gaat om de economic board Zuid-Holland, die hier actief is in de Life Sciences & Health sector. Wij spelen een actieve rol op shared facilities. Dus hoe kan je de faciliteiten, die hier in Zuid-Holland zijn, veel meer gebruiken voor de verschillende campussen die hier die hier actief zijn. Dat gebeurt ook op het gebied van het Human Capital. Dus we hebben zo veel internationaal talent nodig, er zijn zoveel vacatures, dat kan je niet als Leiden alleen invullen. Dus dat moet je in ieder geval op regionaal en nationaal en internationaal niveau agenderen. En zo doe ik dat dus wat dit onderwerp betreft ook bij de Top Sector Life Science & Health, op het nationale niveau, die net een transitie-agenda Human Capital heeft gepubliceerd, waar wij dan ook instaan als best practice als het gaat om Human Capital. Dus op die manier probeer je dan, ja, wat hier in het klein is uitgevonden of werkt, om te kijken kunnen kun je anderen inspireren om dat ook te doen. Maatwerk is het natuurlijk altijd. Maar je kunt wel heel veel van elkaar leren.

Daniel Brouwer (13 : 21)

Je merkt het direct. Ik liep over de parkeerplaats hier en de veel je veel nationaliteiten. En het bruist echt. Je voelt het direct.

Ida Haisma (13 : 30)

Dat vind ik een mooi compliment. Want dat is ook echt iets waar wij voor staan, voor de dynamiek. Wij zorgen dat er dynamiek is. Dat er samengewerkt wordt. Dat er verschillende nationaliteiten met elkaar in contact komen. We hadden vorige week de opening van een nieuw multi-talent gebouw. Daar is gewoon heel veel behoefte aan: een lab ruimte, het lab en kantoorruimte gecombineerd. En dan zie je dat eigenlijk, in zo’n gebouw waar heel veel verschillende bedrijfjes worden ondergebracht, dat daar ook vanzelf al een dynamiek ontstaat er met een leuke voetbaltafel of een koffiecorner. Daar ontmoeten mensen elkaar en daar ontstaan de ideeën. En dat is wat je wil, daarmee krijg je die innovaties. En uiteindelijk ja, goede oplossingen voor de patient of de consument.

Daniel Brouwer (14 : 19)

Een ander belangrijk thema in de gezondheids- transitie is duurzaamheid. En wat merk jij daarvan hier op het park. Welke rol speelt duurzaamheid hier?

Ida Haisma (14 : 29)

Ja, duurzaamheid is eigenlijk een generiek thema. Op een aantal aspecten zijn we daarmee bezig. Zowel op naar meer circulariteit, hier hebben we een bijgebouw gebouwd, dat is volledig circulair en heeft ook een prijs gewonnen. En daar zijn we enorm trots op. Een van de universiteitsgebouwen is gesloopt, en daar zijn bijvoorbeeld de metalen palen gebruikt voor dit  gebouw. En de rest van het gebouw is ook helemaal gebouwd met de circulair materiaal. Dus dat dat is erg leuk. En daarnaast zijn we bezig met een zoveel mogelijk organisaties te helpen bij dan wel subsidieaanvragen dan wel best practices als het gaat om zonnepanelen of groene daken, daarvoor werken we ook nauw samen met de provincie. En er is ook een groei fonds aanvraag gehonoreerd over duurzame bedrijventerreinen. Daar zijn wij als stichting minder bij betrokken, dat is  weer de afdeling vastgoed van de universiteit, die daar heel hard aantrekt. Dan is er een thema biodiversiteit, dat hier een heel belangrijke rol speelt. Daar wordt ook door de gemeente en de Universiteit Leiden heel erg aan getrokken. En Naturalis hebben we hier natuurlijk, biodiversiteit in ultima forma, zou ik eigenlijk zeggen. Dus daar we doen daar heel veel aan. En daar waar mogelijk versterken we het bewustzijn dat daar nog veel aan te doen is.

Daniel Brouwer (16 : 03)

De tijd gaat hard, Ida, want we zijn er bijna aan het einde van deze podcast opname gekomen. En aan het einde vraag ik altijd mijn gast om een vraag te stellen: een kettingvraag aan de volgende gast. En mijn voorgaande vast. had  een vraag aan jou. Dat was Ivo van Schaik, bestuurder van het Spaarne Gasthuis. H ij had de volgende vraag voor jou: Welke innovaties die in het Bio Science Park worden ontwikkeld gaan nou het meeste bijdragen aan het accomoderen van die zorgtransitie?

Ida Haisma (16 : 37)

Ja, ik vind dat natuurlijk een leuke vraag. Ik zal iets breder willen trekken, want ik heb al eerder aangegeven dat ik niet vind dat het alleen over zorgtransitie moet gaan. Maar vooral ook over transitie in gezondheid en denken en  actief we bezig zijn met gezondheid. Dus als het gaat om de disruptieve kant, die hier vanuit het Leiden Bio Science Park gerealiseerd kan worden, dan zou ik heel graag het NEL instituut willen noemen. Een instituut dat vooral kijkt naar digitale veranderingen die we kunnen doorvoeren. En die zijn heel actief, ook op Europees gebied, als het gaatom het verzamelen en het ontsluiten van gevalideerde gezondheids-apps. Dus dan gaat het vooral om apps die patienten kunnen gebruiken, die  artsen kunnen gebruiken, die onderzoekers kunnen gebruiken rond het thema  gezondheid. Ik denk dat we daar de echt een enorme transitie kunnen kunnen realiseren. Als we dat goed doen. En het mooie van het NEL is, dat het dus echt onderzocht wordt: werkt het? Want er zijn wel 200.000 apps alleen al in Nederland voor gezondheid. Zij kijken dus echt: wat werkt, is het gebruiksvriendelijk, kunnen we daar en een iso-norm op plakken, zodat ook de patienten, de consument en de artsen weet dat het werkt. Dus ik zou dat willen benoemen als een paradepaardje hier in het Leiden Bio Science Park.

Daniel Brouwer (18 : 11)

Heel mooi. En ook een heel dankbare klus, denk ik, om daar op die manier laten kijken. Want er is een wildgroei aan apps, er is absoluut potentie in zulke apps. Maar het is vaak voor de ‘zorgconsument’, om hem zo maar even te noemen, en voor de zorgverlener lastig om om te kiezen. Welke het beste te gebruiken? Tot slot, Ida, mijn volgende gast zal zijn Ilse van Hensbeek, medisch directeur bij AstraZeneca. Wat zou je haar willen vragen?

Ida Haisma (18 : 41)

Ik zie haar dan vooral ook als een vertegenwoordiger van de private partijen die bezig zijn met een gezondheid, zou je kunnen zeggen. Dus ik zou haar willen vragen: wat is binnen haar bedrijf en binnen haar functie de  bijdrage die zij levert aan de preventieve kant? Dus wat ik eerder heb gezegd, de gezondheidstransitie zal vooral op de preventie moeten liggen. Welke bijdrage levert AstraZeneca, die vooral natuurlijk aan de medicijn- en productiekant zit, welke bijdrage leveren zij aan preventie?

Daniel Brouwer (19 : 20)

Mooie vraag Ida, bedankt. Ik vond het heel erg interessant.

 

Wil je meer afleveringen luisteren? Check dan onze Health Talks pagina.